De negentiende-eeuwse lijst verving een kroon, vergelijkbaar met die van het pand er rechts naast.
Bij het VPRO-programma De slag om Nederland kwam er een kwestie over erfgoed aan bod. Een eigenaar van een Amsterdams grachtenpand – een gepassioneerde liefhebber – ergerde zich dood aan de monumentencommissie in de stad. Zo wilde hij onder meer de negentiende-eeuwse gevellijst vervangen voor een kopie van de oorspronkelijke kroonlijst. Dat mocht niet.
Een lid van de commissie met de uitstraling van een saaie ambtenaar gaf onhandig weerwoord. Deze meneer, ik geloof dat hij Fitz heet, vertelde ongehinderd door enige branie dat hij de authentieke gevellijst niet wilde vervangen door een – wellicht mooiere – nepperd. Daar kreeg hij, zo zag ik ook op Twitter, de handen niet voor op elkaar.
Mond vol tanden
Dat werd alles behalve beter toen vragensteller Teun van de Keuken zo ongeveer het volgende vroeg: “Als iemand kunststof kozijnen in een monument zet, moeten die toch ook vervangen worden door historiserende kozijnen?” Fitz stond met zijn mond vol tanden en gaf niet echt antwoord. Jammer, want gelijk heeft hij wel.
Er is namelijk een groot, maar simpel verschil tussen die kunststof kozijnen en die negentiende-eeuwse kroonlijst. Die lijst is oud en die kozijnen niet. Die lijst past in de historische ontwikkeling van het pand en geeft de geschiedenis weer. Die kozijnen geven alleen maar hedendaagse schraalheid weer die we in elke vinexwijk ook terug kunnen vinden.
Projectontwikkelaars
In een ideale wereld had de welstandscommissie in de negentiende eeuw die nieuwe lijst tegengehouden, zodat we nu van die oude gevelkroon hadden kunnen genieten. Maar in die eeuw bestond er nog geen monumentenzorg, welstandscommissie of erfgoedbureau. Toen bestond er ook nog geen beton en brutalisme en hoefde je geldbeluste projectontwikkelaars wat minder tegen te werken.
De negentiende-eeuwse lijst is niet te vervangen door die uit de achttiende eeuw. Die laatste bestaat namelijk niet meer. Je kunt hem hooguit vervangen voor een nieuwe lijst, die in het beste geval niet van authenticiteit te onderscheiden is. Authentiek is hij niet. Die kun je dus net zo goed in Las Vegas of zo bouwen.
Maffia
In de (sociale) media zetten velen de omgeving van de heer Fitz neer als ‘monumentenmaffia’. Dit is een hard scheldwoord voor mensen die zich hard inzetten om de echte historie te behouden. Echte maffia vormen degenen die ons erfgoed willen verkwanselen om er beter van te worden. Ik heb het hier niet over de eigenaar van het monument in kwestie.
Wel is het erg jammer dat de welstandsman zijn standpunt niet helder uitlegt. Daarom blijft het beeld van een starre, ambtelijke organisatie hangen, die regels boven argumenten stelt. Dat is erg een gemiste kans en dat komt het erfgoedbehoud zeker niet ten goede.
Kunststof
En die kunststof kozijnen? Als ze dat over honderd jaar authentiek vinden, dan zullen die zeker moeten blijven zitten. Maar dat zien we dan wel weer.
Foto: Rudolphous (Wikimedia)
Monumentje! 
Pingback: Arnhems Erfgoed
Pingback: ‘Nepmonumenten’ zijn in heel Nederland te vinden | Monumentje!
Pingback: Arnhemse gevel behouden ondanks ingrepen | Monumentje!
Pingback: Utrechtse namaakgevels liegen niet over hun leeftijd | Monumentje!
Pingback: Steenwijker trapgevel nept toerist en kenner | Monumentje!
LW. Persoonlijk zou ik tegen dat glas niet veel hebben als het originele glas er toch al niet meer in zat .Bewoonde eens in een oude boerderij met nog zeer dun oud glas. Berekoud in de winter. Maar ook niet vervangen destijds. Zouden de kozijnen vervangen moeten worden, had ik het wel met HR glas gedaan. Kunststofkozijnen kunnen naar mijn idee nergens, net zo lelijk als plastic tuinstoelen. Het moet wel leefbaar, en gezien de gasprijzen in dit land, wel betaalbaar blijven.
Pingback: Huis wordt drie eeuwen ouder in halve eeuw tijd | Monumentje!
Voor de aanhangers van de erfgoedcultus gaat het niet om argumenten, maar om sentimenten, niet om te bestuderen maar om verering, erfgoed is geen analytisch begrip, maar een beleving..Erfgoed heeft iets gestoords en vraagt om respekt en toewijding. Het gaat niet om rationele of wetenschappelijke interpretaties maar om een absoluut geloof in de eigen versie van het verleden. En geschiedvervalsing ligt ten grondslag aan het moderne erfoeddebat.
Kay, we streven naar authenticiteit, juist omdat we geschiedsvervalsing willen voorkomen. Vandaar dat we een echt oude en geen nep-oude lijst willen. Vandaar dat we willen behouden wat de geschiedenis ons heeft gegeven. Daarom hebben we respect en zijn we zo toegewijd. Echt wetenschappelijke interpretaties kunnen we alleen maar ontlenen aan echt authentiek behouden resten van het verleden. Begin je het een beetje te begrijpen?
Idd. Anders kunnen we ook de Batavia outlet stores wel gaan beschermen. Vraag je in alle eerlijkheid af: wil je een negentiende eeuwse kroonlijst beschermen of een 21ste eeuwse fantasiekuif? Of moet het pand van de monumentenlijst zodra de kuif klaar is?
Er is een suggestie van authenticiteit. De nep oude lijst, wil de de eigenaar vervangen door een nep-oudelijst. Er is een verhaal en suggetie van .
Er is een verhaal en suggestie van autenticiteit. Het is geschiedvervalsing.
Ik constateer een herhaling van argumenten. Misschien een goed idee deze discussie af te sluiten en agree to disagree.
Duidelijk. Tenminste, als je een duidelijke definitie van historisch materiaal hebt.
Het is een keuze en een heel Nederlandse keuze, in een poging monumentenzorg een wetenschappelijk karakter te geven. In andere landen wordt ongegeneerd gereconstrueerd, al dan niet voortspruitend uit de levendige fantasie van de bouwer. Bijna alle monumenten in Duitsland zijn voorzien van ontsierende kunststof kozijnen.
Het is jammer dat die keuze, die, hoe calvinistisch ook, goed uit te leggen is, niet goed voor het voetlicht kwam. Maar dat is ook niet de bedoeling van het programma, klaarblijkelijk.
lees over dit onderwerp het nog steeds relevante boek van Wim Denslagen: Romantisch modernisme, SUN uitgeverij.
Plastic kozijnen zou de geschiedenis óók weergeven, geen argument dus. Het gaat om het behoud van het ideaal. Reconstructie mag prima, net zoals we het stadhuis op de Dam zouden herbouwen na een ramp. Discussies over oud of nieuw materiaal zijn in alle gevallen op eigen interpretatie gebaseerd.
Met dat argument kun je alle monumenten morgen slopen en zeggen dat de nieuwbouw de geschiedenis weergeeft. De essentie is dat we een klein deel van onze openbare ruimte behouden zoals het is. Nieuwbouw pleeg je maar in de overige 97 procent dat niet beschermd is.
Reconstructie is altijd tweede keuze. Als het PodD zou instorten, is reconstructie beter dan er een nieuw Maupoleum neerzetten. Maar beter is het authentieke paleis te houden. Inclusief het deurtje van Lodewijk Napoleon, dat ook een verhaal vertelt.
Monunumentenzorg is geen wetenschap. Het is vaak de smaak van een enkeling of komt voort uit een toevallig bedacht principe. Het is willekeur van enkelen .In dit geval worden verbouwingen uit het verleden belangrijker geacht dan herstel/restauratie. Zelfs moest een haakje en wc veel later aangebracht onaangetast blijven, belachelijk en achterlijk. Monumentenzorg is geperverteerd, ontaard in een klucht en machtsstrijd van de monumenten smaakpolitie.
Deze mijnheer is geen ambtenaar maar een (restauratie)architect: Maarten Fritz uit Bussem, als restauratiedeskundige lid van de Commissie Welstand en Monumenten Amsterdam. Maar iedereen weet toch langzamerhand wel, dat een gewiekste programmamaker met knippen en plakken altijd wel het voorgeprogrammeerde antwoord op zijn al-dan-niet suggestieve vragen loskrijgt, dan wel op de juiste plek inmonteert.
Juist …. er is geknipt en geplakt uit een anderhalf uur durend interview om Maarten Fritz zo onhandig mogelijk te tonen. Dat hij de argumenten wel helder heeft uitgelegd paste blijkbaar niet in de format van DSON dat de burger ten onder gaat aan absurde en kinderachtige regeltjes.
Overigens legt de Commissie voor Welstand en Monumenten op haar site helder uit wat de achtergrond en argumenten zijn.
Zie ‘De slag om de rococokuif’ op http://www.welstand.amsterdam.nl
in reactie op RL: Dat is inderdaad de wijze waarop televisiejournalistiek werkt.
Een van de volgende afleveringen zal waarschijnlijk gaan over een geval in Oss: iemand die, in een doodnormale straat, zijn dakpannen groen heeft laten spuiten. De welstandscommissie vond dat geen gezicht en heeft een negatief advies uitgebracht. De voorzitter van de welstandscommissie is vorige week ruim 2 uur door Duong doorgezaagd over dit geval, waarbij hij alle mogelijke journalistieke trucs uit de kast haalde om hem uit zijn evenwicht te brengen, van kromme vergelijkingen: (gras is toch ook groen, kan dat dan wel?) via woedeuitbarstingen tot aan pure belediging (kijk nou wat je aan hebt! dat ziet er toch ook niet uit!).
Nou jou, kijk zelf maar. En dan niet klagen als uw buurman zijn gazonnetje rood verft.
In mijn woonplaats meegemaakt, bewoner van een monumentaal pand ,ramen en kozijnen wilden vervangen ,en dan gelijk HR glas wilde plaatsen. Van de commissie mocht (was ook noodzakelijk) houtwerk vervangen worden zonder HR glas. Voor alle duidelijkheid,Vervangend houtwerk precies nagemaakt als orgineel …. UiTERAARD BEWONER WÉL HR GLAS LATEN PLAATSEN .
Nooit meer iets van gehoord .
Mvrgr,
Bewoner van boven genoemd pand .
Pingback: Het gelijk van de 'monumentenmaffia'
Duidelijk is dat, en dat is maar goed ook, dat er geen eenduidige regels te maken zijn wat een monument is en wat niet. Het is vaak willekeur.
De regels in Amsterdam zijn heel duidelijk, en komen neer op wat ook hierboven in het stuk staat. De geschiedenis van het pand (behalve de zeer recente als die niet bijzonder is) moet intact blijven, herstel of (zoals in dit geval) benadering van het oorspronkelijke beeld mag alleen als daarbij geen historisch materiaal verloren gaat. Dat wist de eigenaar ook best toen hij zijn plan maakte.