Voor het oog een grotendeels negentiende-eeuwse gevel
Wijde Heisteeg 7 is een pandje zoals er veel staan in Amsterdam. De voorgevel is voor het grootste deel negentiende-eeuws. Opvallend detail is een regenpijp die op aparte wijze vanaf de daklijst over de gevel naar de zijgevel slingert. Het is een van de talloze monumenten van de hoofdstad.
De eigenaar wilde het pand uitbreiden. De bedoeling was de achtergevel te slopen en daar een stuk aan te bouwen. Geen probleem, vond het bestuur van stadsdeel Amsterdam-Centrum. Wel een probleem, vindt de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad. De achtergevel is gebouwd in de periode tussen 1630 en 1650 en juist het meest historische deel van het pand.
Doorzagen
Ook wil de eigenaar balklagen uit die tijd doorzagen. De vereniging heeft bezwaar ingediend tegen deze plannen. Volgens een rapport van de Vrienden is die achtergevel niet een een geweldige staat, maar zeker niet zo slecht dat sloop noodzakelijk is. Verder – om een lang verhaal kort te maken – zijn de voorgenomen ingrepen tegen alle erfgoedwetgeving in. Ik denk dat het ‘vriendelijke’ bezwaar wel degelijk een kans maakt.
Sterker nog: de stadsdeelraad heeft een uitglijder van formaat gemaakt. Het pand is rijksmonument in het beschermde stadsgezicht in het Unesco-werelderfgoed. Driedubbel blind, dus. Alsof je het toestaat om met een merkstift een hoekje van de Nachtwacht bij te werken.
Façade
Toch vinden nog veel te veel bestuurders dat erfgoed ophoudt achter de gevel. Terwijl die façade bij heel veel panden juist het minder interessante deel is. Zo vaak komt het voor dat eeuwenoude panden in later tijden van een ‘modern’ frontje zijn voorzien. Als we bij die panden alles behalve de gevel zouden slopen, dan zouden er nog heel wat getuigen van onze vroegere eeuwen verloren gaan.
Wel schiet ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) hier tekort. In het Rijksmonumentenregister staat Wijde Heisteeg 7 omschreven als “Pand met gevel onder rechte lijst (XIXa).” Met andere woorden: de rijksdienst komt net als de deelraad en de huiseigenaar niet verder dan de oppervlakte van de gevel.
Verloren
Gelukkig letten die Vrienden van de Binnenstad in Amsterdam nog een beetje op. Maar buiten Amsterdam? Wie weet hoeveel erfgoed er al verloren is gegaan zonder dat er ooit iemand wat van heeft gemerkt.
Dit is maar één zeventiende-eeuwse achtergevel. Maar ik ben benieuwd hoe deze zaak afloopt. Een uitspraak hierin kan een standaard vormen voor toekomstige gevallen van sloop van monumenten.
Beste, op de site van de gemeente Amsterdam zag ik dat er inmiddels een omgevingsvergunning verleend is voor de wijde heisteeg 7. Is deze vergunning uiteindelijk aangepast na de bezwaren van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad? Loopt de bezwaarprocedure nog of is de zaak verloren en gaat het monumentje in meer of mindere mate verminkt worden? Ik kijk uit naar uw reactie.
Ik zou dit vragen aan de Vrienden.
Daarom wil ik een database opbouwen op internet met meer gegevens over panden. Dan kan de bescherming een betere onderbouwing krijgen. Dit bestaat uit twee delen, een archief met gegevens en de beschrijving (met foto’s) op internet. Kijk maar een op de site http://amsterdamsegrachtenhuizen.info
Een mooie site. Ik wens je veel succes met dit ambitieuze plan.
Dat de redengevende omschrijving ook aangeeft wat wel en niet beschermd wordt is een hardnekkig misverstand. Is het een monument, dan is daarmee meteen het hele pand beschermd. Zo is de wet. De redengevende omschrijvingen zijn vaak in grote haast gemaakt en geven dus nauwelijks weer wat de echte waarde van een pand is.
Maar heeft de monumentencommissie dan geen negatief advies gegeven op de vergunningaanvraag? Dat zou wel voorde hand liggen, want die kijkt zeker wel naar de draagconstructie en de achtergevel.
En inderdaad: er is gegarandeerd enorm veel erfgoed verloren gegaan. Daarom moeten we ook goed letten op wat er nog is.