Afstoot kerken: niet allemaal tegelijk!

Ik ben er al dertig jaar niet meer in geweest.

Een jaar of dertig geleden was ik de heraut in een kerstspel. Ik mocht een paar tonen op mijn trompet blazen. Die schalden door de gewelven van de gevulde Sint-Anthoniskerk in Oosterhout. Latijnse teksten waren te zien aan de muur, herinner ik me nog. Iets met “Laudate eum…” of zo.

Die voor mij indrukwekkende kerk heeft zijn langste tijd gehad. De katholieke clerus in dit land zet er steeds meer in de etalage. Ze beginnen te zien dat de gebouwen niet meer wekelijks vol stromen. Die afstotingen gaan de laatste jaren met een tempo zoals we die in de Nederlandse kerkprovincie al jaren niet meer hebben gezien.

Drie kerken

In het Brabantse Oosterhout, de plaats waar ik ben opgegroeid, wil de kerk van drie flinke gebouwen af. Maar dat staat niet op zichzelf. Heel vaak heb ik al geblogd over leegkomende kerken, overal in het land. Niet alleen in het katholieke Zuiden, maar ook in andere delen van het land.

Een van die kerkgebouwen, in mijn huidige woonplaats Arnhem, heeft een mooie, zij het voorlopige bestemming. Het is nu een skatehal. Lang heb ik met de beheerder van het wonderlijke bouwwerk gepraat. “Wat ik nou niet snap…”, vertelde hij, “is dat die kerk nu ineens massaal bouwwerken afstoot. Toen ik jong was, las ik regelmatig in de Winkler Prins Encyclopedie. Dat was de uitgave uit 1971. En daar stond al in dat steeds minder katholieken naar de kerk gaan!”

Opzadelen

Die ontkerkelijking, en daarmee de toenemende leegstand van kerkgebouwen, komt niet uit de lucht vallen. Natuurlijk zijn er de afgelopen decennia wel wat meer kerken aan de eredienst onttrokken. Maar waarom juist nu zo veel tegelijkertijd? Waarom zadelt de katholieke kerk de samenleving juist nu met zo veel gebouwen tegelijk op? Waarom hebben ze dat niet uitgesmeerd over een veel langere tijd?

Overigens gaat het bij de protestanten niet beter. Bij de PKN is er ook een grote afstootronde gaande. Waarom moet dat nou per se allemaal tegelijk? De trouwe kerkganger is blijkbaar nu aan het uitsterven. Tja, de huidige economische crisis zal zeker de boel hebben versneld. Maar toch… Je kunt wel herbestemmingsplannen blijven verzinnen, maar hier kan alle creativiteit niet tegenop.

Afstoot

Kerkgenootschappen hadden al veel eerder moeten beginnen met de grootschalige afstoot van kerkgebouwen. Dan was het een stuk makkelijker geweest andere bestemmingen te vinden. Iedereen heeft de ontkerkelijking sinds de jaren 60 kunnen zien aankomen. Wellicht dachten ze: ach, het is maar een modegril. Ze komen vast wel weer terug. Helaas voor de kerkgebouwen: nee.

Natuurlijk ben ik zelf ook onderdeel van het probleem. Sinds dat kerstspel ben ik nooit meer in die Sint-Antoniuskerk terug geweest. Ik bezoek kerken ook alleen nog maar uit cultuur-historische belangstelling. Maar dat wil ik wel heel graag blijven doen.

Foto: "Sint-Antoniuskerk (Oosterhout) P1050090" door G.Lanting - Eigen werk. Licentie CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons.